جاوا اسکریپت چیست؟ در این مطلب درباره جاوااسکریپت و مزیت های استفاده از آن در برنامه نویسی فرانت اند و بکند صحبت میکنیم و مسیری برای یادگیری بهینه ی زبان جاوا اسکریپت ترسیم می کنیم.
جاوا اسکریپت یک زبان برنامهنویسی است که برای توسعه وبسایتها و برنامههای وب استفاده میشود. این زبان ابتدا توسط شرکت نسکیپ (Netscape) طراحی شد و اولین بار در مرورگر Netscape Navigator معرفی شد. اما امروزه به عنوان یکی از اصلیترین زبانهای برنامهنویسی برای توسعه وب به حساب میآید.
جاوا اسکریپت به کاربران این امکان را میدهد تا به رفتارها و تعاملات کاربران با وبسایتها و برنامههای وب پاسخ دهند. این زبان به صورت اصلی در مرورگرهای وب اجرا میشود و برای اعمال تغییرات دینامیک، ایجاد افکتها، ارسال و دریافت دادهها از سرور و بسیاری از وظایف دیگر مورد استفاده قرار میگیرد.
جاوا اسکریپت به عنوان یک زبان برنامهنویسی سازگار با بسیاری از فرهنگهای برنامهنویسی معمول است، از جمله شی گرایی، توابع بالارده (higher-order functions) و پایگاههای داده. این زبان توسط انجمن جاوا اسکریپت (JavaScript Community) پشتیبانی و توسعه داده میشود.
تاریخچهای از زبان جاوا اسکریپت
بله، مطلع هستم. اینجا تاریخچهای از تولید تا توسعه وضعیت فعلی زبان جاوا اسکریپت را برای شما توضیح میدهم:
۱. تولید و ایجاد :
- جاوا اسکریپت (JavaScript) توسط برنامهنویس بریان اسکی (Brendan Eich) در سال ۱۹۹۵ در شرکت نسکیپ (Netscape) ایجاد شد. او این زبان را در مدت دو هفته برای استفاده در مرورگر Netscape Navigator توسعه داد.
۲. استانداردسازی :
- در سال ۱۹۹۷، جاوا اسکریپت به عنوان استاندارد ECMA Script توسط سازمان ECMA International استانداردسازی شد. این استانداردها توسط یک کمیته تحقیق و توسعه (TC39) تهیه میشود.
۳. تکامل :
- طی سالها، جاوا اسکریپت با پیشرفتهای فنی و افزودن ویژگیهای جدید، به یک زبان برنامهنویسی کامل و قدرتمند برای توسعه وب تبدیل شد. افزوده شدن ویژگیهایی همچون پشتیبانی از AJAX برای بارگذاری اطلاعات به صورت پویا و ایجاد افکتهای بصری پیچیده، جاوا اسکریپت را از یک زبان برنامهنویسی محدود به وظایف کاربری به یک زبان برنامهنویسی چندمنظوره تبدیل کرد.
۴. رشد جامعه و استفاده وسیع :
- با توسعه اینترنت و رونق وب، استفاده از جاوا اسکریپت روز به روز بیشتر شد. ابزارها و فریمورکهای زیادی برای توسعه بهتر و راحتتر برنامههای وب با جاوا اسکریپت توسعه یافته است. این زبان همچنین به عنوان محبوبترین زبان برنامهنویسی برای پروژههای وب توسط توسعهدهندگان شناخته میشود.
امروزه، جاوا اسکریپت به عنوان یکی از اصلیترین فناوریها برای توسعه وب و حتی برنامهنویسی سمت سرور (با استفاده از فریمورکهایی مانند Node.js) محسوب میشود و جامعه بزرگی از توسعهدهندگان و متخصصان جاوا اسکریپت وجود دارد.
استفاده از جاوا اسکریپت در برنامه نویسی فرانت اند
استفاده از جاوا اسکریپت در برنامه نویسی فرانتاند (Frontend) به توسعه و ایجاد ویژگیها و تعاملات کاربری در قسمت مشاهدهپذیر وبسایت یا برنامه وب اشاره دارد. در اینجا چندین روش کاربردی برای استفاده از جاوا اسکریپت در برنامه نویسی فرانتاند آورده ایم
:
1. رفتارهای کاربری (User Interactions) :
- جاوا اسکریپت برای افزودن رفتارهای کاربری به وبسایت مانند واکنش به کلیک کاربر، نمایش و مخفی کردن المانها، اعمال انیمیشن و تغییر وضعیت صفحه بدون بارگذاری مجدد صفحه (AJAX) استفاده میشود.
2. تعامل با DOM (Document Object Model) :
- با استفاده از جاوا اسکریپت، میتوانید با DOM صفحه وب تعامل کنید و المانهای موجود را ایجاد، ویرایش و حذف کنید. این کارها امکان ایجاد تغییرات دینامیک در صفحه را فراهم میکند.
3. اعتبارسنجی و اعتباردهی (Validation and Sanitization) :
- با استفاده از جاوا اسکریپت، میتوانید ورودیهای کاربر را اعتبارسنجی و اعتباردهی کنید، مانند اعتبارسنجی فرمها قبل از ارسال آنها به سرور و یا جلوگیری از ورود دادههای ناخواسته.
4. برنامه نویسی رویداد مبتنی بر وضعیت (State-based Event Programming) :
- جاوا اسکریپت میتواند برای برنامهنویسی رویدادها بر اساس وضعیت (State-based events) مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، نمایش یک پنل اطلاعاتی در واکنش به وضعیت یک چکباکس.
5. استفاده از فریمورکها و کتابخانهها :
- استفاده از فریمورکها و کتابخانههای جاوا اسکریپت مانند React.js، Vue.js، Angular و jQuery به توسعه و ساخت برنامههای فرانتاند کمک میکند و فرایند توسعه را تسهیل میکند.
6. تعامل با APIها :
- از طریق جاوا اسکریپت، میتوانید با APIها (Application Programming Interfaces) ارتباط برقرار کرده و اطلاعات را از منابع خارجی دریافت کنید و آنها را نمایش دهید.
7. توسعه برنامههای وب رسپانسیو (Responsive Web Development) :
- با استفاده از جاوا اسکریپت، میتوانید برنامههای وب را بهطور دقیق واکنشگرا (responsive) کنید، به طوری که صفحات وب به طور خودکار با اندازه صفحه نمایش کاربر سازگار باشند.
1. ساخت وب سرور :
- با استفاده از Node.js میتوانید وب سرورهایی بر اساس جاوا اسکریپت ایجاد کنید. این سرورها میتوانند درخواستهای HTTP را پردازش کرده و به درخواستهای مربوط به دیتابیس، پردازش داده، ارسال ایمیل و غیره پاسخ دهند.
2. توسعه APIها :
- اغلب برنامههای بکاند به عنوان یک سرویس وب (Web Service) عمل میکنند و با استفاده از جاوا اسکریپت میتوانید APIها (Application Programming Interfaces) برای ارتباط با برنامههای دیگر ایجاد کنید. این APIها میتوانند اطلاعات را دریافت، ذخیره و به کاربران ارسال کنند.
3. تعامل با پایگاههای داده :
- با استفاده از کتابخانههایی مانند MongoDB، MySQL، PostgreSQL و... میتوانید با پایگاههای داده ارتباط برقرار کرده و دادهها را ذخیره و بازیابی کنید.
4. استفاده از فریمورکها :
- فریمورکهای بکاند مانند Express.js، Nest.js، Koa.js و Meteor.js امکانات قدرتمندی را برای توسعه برنامههای بکاند با جاوا اسکریپت فراهم میکنند.
5. استفاده از کتابخانهها و ماژولها :
- جامعه جاوا اسکریپت بکاند بسیار فعال است و بسیاری از کتابخانهها و ماژولهای مفید برای توسعه برنامههای بکاند وجود دارند که از آنها میتوانید استفاده کنید.
6. استفاده از جاوا اسکریپت به عنوان یک زبان اسکریپت کلاینت-سرور (Isomorphic/Universal JavaScript) :
- با استفاده از تکنیکهایی مانند Server-Side Rendering (SSR) و Universal JavaScript، میتوانید کدی را ایجاد کنید که هم در مرورگر کاربر (کلاینت) و هم در سرور اجرا شود، که این به شما امکان میدهد تا کارایی و سرعت برنامه خود را بهبود بخشید.
به طور خلاصه، استفاده از جاوا اسکریپت در بکاند به توسعه و پیادهسازی قسمتهای محاسباتی، ارتباط با دیتابیس، توسعه سرویسهای وب و سایر وظایف مربوط به سمت سرور امکان میدهد و باعث افزایش قدرت و انعطافپذیری برنامههای شما میشود.
1. Express.js :
- Express.js یک فریمورک محبوب برای توسعه سریع برنامههای وب بر پایه Node.js است. این فریمورک امکانات زیادی برای مدیریت درخواستها و پاسخهای HTTP، مسیریابی، مدیریت اسشیبنها و ... ارائه میدهد.
2. React.js :
- React.js یک کتابخانه جاوا اسکریپت متن باز برای ساخت رابطهای کاربری وب است. این کتابخانه امکاناتی برای ایجاد کامپوننتهای UI دینامیک و مدیریت وضعیت به راحتی ارائه میدهد.
3. Vue.js :
- Vue.js نیز یک کتابخانه متن باز برای ساخت رابطهای کاربری است که معمولاً برای ساخت برنامههای تکصفحهای (SPA) استفاده میشود. Vue.js امکاناتی برای تعاملات کاربری و مدیریت وضعیت برنامه را فراهم میکند.
4. jQuery :
- jQuery یک کتابخانه جاوا اسکریپت محبوب است که برای سادهتر کردن مرور DOM، ایجاد انیمیشنها، ارسال درخواستهای AJAX و ... استفاده میشود.
5. lodash :
- lodash یک کتابخانه مفید است که امکاناتی برای کار با آرایهها، رشتهها، اشیاء و دیگر دادهساختارها در جاوا اسکریپت فراهم میکند. این کتابخانه امکاناتی مانند مرتبسازی، فیلترینگ، جستجو و ... را فراهم میکند.
6. Socket.IO :
- Socket.IO یک کتابخانه برای برقراری ارتباطات دوطرفه و ارسال رویدادهای واقعی زمان واقعی بین مرورگر و سرور است. این کتابخانه برای ایجاد برنامههای چت آنلاین، بازیهای چندنفره و ... بسیار مفید است.
7. axios :
- axios یک کتابخانه کارآمد برای ارسال درخواستهای HTTP به سرور از طریق JavaScript است. این کتابخانه امکاناتی برای ارسال درخواستهای GET، POST، PUT، DELETE و ... را فراهم میکند و از Promise برای مدیریت و پردازش پاسخها استفاده میکند.
این فقط چند نمونه از کتابخانهها و ماژولهای معروف جاوا اسکریپت هستند. جامعه جاوا اسکریپت بسیار پویا و فعال است و هر روز کتابخانهها و ماژولهای جدیدی را تولید میکند که به توسعهدهندگان امکانات بیشتری را ارائه میدهند.
زبان های برنامه نویسی مرتبط با جاوااسکریپت
۱. HTML (HyperText Markup Language) :
- HTML زبان استاندارد برای ساختاردهی و ایجاد صفحات وب است. از طریق HTML میتوانید ساختار و اجزای صفحههای وب خود را تعریف کرده و از طریق تگها و ویژگیها با جاوا اسکریپت تعامل داشته باشید.
۲. CSS (Cascading Style Sheets) :
- CSS زبانی است که برای طراحی و زیباسازی صفحات وب استفاده میشود. با استفاده از CSS میتوانید استایلها، طرحها و انواع تغییرات بصری را در صفحات وب خود تعریف کنید و با جاوا اسکریپت بر روی این اجزا عمل کنید.
۳. JSON (JavaScript Object Notation) :
- JSON یک فرمت داده است که بسیاری از برنامههای جاوا اسکریپت برای تبادل داده با سرورها و دیگر برنامهها استفاده میکنند. این فرمت داده بسیار ساده و خوانایی بالاست و با استفاده از آن میتوانید اطلاعات را به صورت ساختاری و سریع به برنامههای دیگر ارسال کنید.
۴. XML (eXtensible Markup Language) :
- XML یک زبان مشابه HTML برای نمایش داده است که بسیاری از برنامههای وب و وب سرویسها از آن برای تبادل داده استفاده میکنند. با استفاده از جاوا اسکریپت، میتوانید دادههای XML را پردازش کرده و به صورت دلخواه با آنها تعامل کنید.
۵. TypeScript :
- TypeScript یک زبان برنامهنویسی تایپ شده است که توسط Microsoft توسعه یافته است و به طور مستقیم به جاوا اسکریپت وابسته است. این زبان از ویژگیهایی مانند تایپهای استاتیک، کلاسها و ماژولها پشتیبانی میکند و کد جاوا اسکریپت را بهبود میبخشد.
۶. WebAssembly (Wasm) :
- WebAssembly یک فرمت بایت کد است که به عنوان یک مجموعه از دستورالعملهای ماشین مجازی قابل اجرا در محیط مرورگر استفاده میشود. این فرمت از زبانهای برنامهنویسی دیگری مانند C، C++ و Rust پشتیبانی میکند و میتواند به عنوان جایگزینی برای جاوا اسکریپت در برنامههای وب استفاده شود.
منابع آنلاین برای جستجوی و دانلود کتابخانههای جاوا اسکریپت
شما میتوانید کتابخانهها و ماژولهای جاوا اسکریپت را از منابع مختلف آنلاین پیدا کنید. در زیر، چند منبع معروف برای جستجوی و دانلود کتابخانههای جاوا اسکریپت ذکر شده است:
1. npm (Node Package Manager) :
- npm یک مخزن آنلاین بسیار بزرگ از ماژولها و کتابخانههای جاوا اسکریپت است که به توسعهدهندگان اجازه میدهد که ماژولها را جستجو کرده و دانلود کنند. شما میتوانید به سایت [npmjs.com](https://www.npmjs.com/) مراجعه کنید و کتابخانههای مورد نیاز خود را جستجو و مشاهده کنید.
2. GitHub :
- GitHub یکی از بزرگترین مخازن کد منبع باز است و بسیاری از توسعهدهندگان کتابخانهها و ماژولهای جاوا اسکریپت خود را در آنجا منتشر میکنند. با استفاده از موتور جستجوی GitHub میتوانید به دنبال کتابخانهها و ماژولهای مورد نظر خود بگردید.
3. CDNها (Content Delivery Networks) :
- بسیاری از کتابخانهها و ماژولهای محبوب جاوا اسکریپت بر روی CDNها میزبانی میشوند. این CDNها امکان دانلود و استفاده سریعتر از کتابخانهها را فراهم میکنند. برخی از CDNهای معروف شامل [cdnjs](https://cdnjs.com/) و [jsDelivr](https://www.jsdelivr.com/) میشوند.
4. مستندات رسمی :
- بسیاری از ماژولها و کتابخانههای معروف دارای مستندات رسمی هستند که در آنها اطلاعات مربوط به نحوه استفاده و نصب آنها وجود دارد. برای پیدا کردن این مستندات میتوانید به وبسایت مربوط به هر کتابخانه یا ماژول مراجعه کنید.
هر کدام از این منابع میتوانند شما را در جستجو و دانلود کتابخانههای جاوا اسکریپت کمک کنند. برای استفاده از یک کتابخانه خاص، باید آن را نصب و به برنامهی خود اضافه کنید.
طریقه ی نصب کتابخانه های جاوا اسکریپت
مراحل نصب هر کتابخانه جاوا اسکریپت ممکن است بسته به سیستم مدیریت بسته مورد استفادهتان (مانند npm یا yarn) و یا محیط توسعه شما متفاوت باشد. در اینجا، مراحل نصب یک کتابخانه از طریق npm را شرح میدهم:
۱. نصب کتابخانه با استفاده از npm :
اولین گام برای نصب یک کتابخانه از طریق npm این است که از طریق ترمینال یا دستورالعمل مورد نظر خودتان آن را نصب کنید. برای این کار، میتوانید دستور زیر را اجرا کنید:
```
npm install نام-کتابخانه
```
برای مثال، اگر میخواهید کتابخانه lodash را نصب کنید، دستور زیر را وارد کنید:
npm install نام-کتابخانه
برای مثال، اگر میخواهید کتابخانه lodash را نصب کنید، دستور زیر را وارد کنید:
npm install lodash
این دستور کتابخانه lodash را از مخزن npm دانلود و نصب میکند.
۲. استفاده از کتابخانه در برنامه شما:
بعد از نصب کتابخانه، شما میتوانید آن را در برنامه خود استفاده کنید. برای این کار، ابتدا مطمئن شوید که کتابخانه در فایلهای پروژه شما به درستی نصب شده است. سپس میتوانید آن را با استفاده از دستور require
یا import
به برنامهی خود وارد کنید.
برای مثال، برای استفاده از کتابخانه lodash، میتوانید کد زیر را به برنامهی خود اضافه کنید:
با استفاده از require
:
یا با استفاده از import
(اگر از ماژولهای ES6 استفاده میکنید):
حالا شما میتوانید از توابع و امکانات موجود در کتابخانه استفاده کنید.
این مراحل نصب کتابخانه در محیط Node.js با استفاده از npm است. برای دیگر محیطها و روشهای نصب نیز مراحل ممکن است تفاوت داشته باشند، اما معمولاً به همین سادگی اجرا میشوند.
برای یادگیری زبان جاوااسکریپت چه مسیری را طی کنیم؟
برای یادگیری جاوا اسکریپت، میتوانید از مراحل زیر شروع کنید:
1. آشنایی با مبانی جاوا اسکریپت :
- شروع به یادگیری مبانی زبان جاوا اسکریپت مانند متغیرها، نوع دادهها، عملگرها، شرطها، حلقهها و توابع کاربردی است. میتوانید از منابع آموزشی آنلاین، مقالات، ویدئوها و دورههای آموزشی استفاده کنید.
2. مطالعه مستندات رسمی :
- مراجعه به مستندات رسمی جاوا اسکریپت و مرور آنها برای آشنایی با جزئیات و ویژگیهای زبان بسیار مفید است. مستندات MDN (Mozilla Developer Network) یکی از بهترین منابع برای این منظور است.
3. تمرین و پروژههای عملی :
- برای تثبیت مفاهیم یادگرفته شده، بهتر است تمرینهای عملی انجام داده و در پروژههای کوچک و بزرگ مشارکت کنید. این به شما کمک میکند تا مهارتهای عملی خود را تقویت کنید.
4. یادگیری مفاهیم پیشرفته :
- پس از آشنایی با مفاهیم ابتدایی، میتوانید به مطالعه مفاهیم پیشرفتهتر مانند برنامهنویسی شیءگرا، مفاهیم ES6 و بالاتر، پردازش رویدادها، کار با DOM، AJAX و ... بپردازید.
5. مطالعه کتابها و منابع آموزشی :
- خواندن کتابها و منابع آموزشی معتبر در زمینه جاوا اسکریپت میتواند به شما در درک عمیقتر مفاهیم کمک کند و الگوها و روشهای بهتر برنامهنویسی را به شما آموزش دهد.
6. مشارکت در جامعه آنلاین :
- مشارکت در جوامع آنلاین مرتبط با جاوا اسکریپت مانند استک اورفلو (Stack Overflow)، فرومها و گروههای تلگرامی میتواند فرصت خوبی برای یادگیری از تجربیات دیگران و پرسیدن سوالاتتان باشد.
7. پیشرفت و بهروزرسانی مداوم :
- جاوا اسکریپت به سرعت در حال تغییر و تحول است. بهروز بودن با آخرین تغییرات و تکنولوژیها و آموزش مفاهیم جدید بسیار مهم است.
همچنین، یادگیری جاوا اسکریپت ممکن است با توجه به تجربهی شما و هدف نهاییتان، نیازمند زمان و تلاش بیشتری باشد، بنابراین باید صبور و پرتلاش باشید.
دوره های آموزش رایگان جاوااسکریپت با ارائه ی مدرک معتبر
برای یادگیری جاوا اسکریپت و کسب مدارک معتبر، میتوانید از دورههای آموزشی رایگان آنلاین استفاده کنید که معتبر و ارزشمند هستند. در زیر چندین دوره آموزشی رایگان با مدارک معتبر برای یادگیری جاوا اسکریپت ذکر شده است:
1. FreeCodeCamp :
- FreeCodeCamp یک پلتفرم آموزشی آنلاین رایگان است که دورههایی در زمینههای مختلف از جمله جاوا اسکریپت ارائه میدهد. این پلتفرم دورههای کاملی برای یادگیری از مبتدی تا پیشرفته در اختیار شما قرار میدهد و پس از پایان دورهها مدارکی نظیر گواهینامههای آموزشی صادر میکند.
2. Coursera :
- Coursera یکی دیگر از پلتفرمهای آموزشی معتبر است که دورههای مختلفی از جمله دورههای جاوا اسکریپت را ارائه میدهد. برخی از دورهها توسط دانشگاههای معتبر دنیا ارائه میشوند و پس از پایان دورهها مدارکی از آنها دریافت میکنید.
3. edX :
- edX یکی دیگر از پلتفرمهای آموزشی آنلاین است که دورههایی از دانشگاههای برتر جهان ارائه میدهد. برخی از این دورهها به صورت رایگان در دسترس هستند و پس از پایان دورهها میتوانید مدارک معتبری دریافت کنید.
4. Codecademy :
- Codecademy یک پلتفرم آموزشی آنلاین است که دورههای تعاملی برای یادگیری جاوا اسکریپت و سایر زبانها و تکنولوژیها ارائه میدهد. در این پلتفرم، شما با تمرینهای عملی و پروژههای کوچک میتوانید مهارتهای خود را بهبود بخشید و پس از پایان دورهها مدارک معتبری دریافت کنید.
این تنها چند نمونه از پلتفرمهای آموزشی آنلاین رایگان هستند که دورههایی با مدارک معتبر در زمینه یادگیری جاوا اسکریپت ارائه میدهند. قبل از شروع به یادگیری، مطمئن شوید که دوره انتخابی با نیازها و سطح شما هماهنگ است.
دوره های آموزش رایگان جاوا اسکریپت
شما میتوانید دورههای رایگان بسیاری را برای یادگیری جاوا اسکریپت پیدا کنید. معمولاً این دورههای رایگان توسط پلتفرمهای آموزشی آنلاین و یا منابع دیگری ارائه میشوند که میتوانید به راحتی به آنها دسترسی پیدا کنید. در زیر چندین منبع برای دسترسی به دورههای رایگان جاوا اسکریپت ذکر شده است:
1. FreeCodeCamp :
- FreeCodeCamp یکی از معروفترین منابع آموزشی رایگان برای یادگیری برنامهنویسی و توسعه وب است. آنها دورههای جاوا اسکریپت بسیار کاربردی و جذابی را ارائه میدهند که شامل مباحث مبتدی تا پیشرفته میشوند.
2. Codecademy :
- Codecademy ارائه دهنده دورههای تعاملی رایگان در زمینههای مختلف برنامهنویسی و توسعه وب است. آنها دورههای آموزشی جاوا اسکریپت رایگانی دارند که میتوانید از آنها استفاده کنید.
3. Coursera :
- Coursera یک پلتفرم آموزشی آنلاین است که ارائه دهنده دورههای مختلف از دانشگاههای معتبر جهان است. برخی از دورهها در این پلتفرم به صورت رایگان در دسترس هستند.
4. edX :
- edX نیز یک پلتفرم آموزشی آنلاین است که دورههایی از دانشگاههای معتبر را ارائه میدهد. برخی از دورهها در این پلتفرم نیز به صورت رایگان در دسترس هستند.
5. SoloLearn :
- SoloLearn یک پلتفرم آموزشی آنلاین است که به شما امکان میدهد با استفاده از برنامه موبایل خود دورههای رایگان جاوا اسکریپت را بخوانید. این دورهها شامل آموزشهای تعاملی و تمرینهای عملی است.
همچنین، منابع دیگری مانند وبلاگها، کتابهای آموزشی رایگان، ویدیوهای آموزشی در پلتفرمهای مانند YouTube و ... نیز میتوانند منابع خوبی برای یادگیری جاوا اسکریپت به صورت رایگان باشند.